کمک به شناسایی آسکومیکوتاهای گیاهان مرتعی در استان همدان

چکیده: منابع طبیعی هر کشور سرمایه ای ملی به حساب می آیند که به نسل حاضر و آینده تعلق دارند. رشد و توسعه اقتصادی کشور و خصوصاً بخش کشاورزی به منابع طبیعی تجدید شونده مانند جنگلها، مراتع، آب و زمین متکی است. پوشش گیاهی جنگل ها و مراتع نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای در حفظ آب و خاک دارند. نگهداری، مدیریت و بهره برداری معقول از مراتع مستلزم شناخت علمی و همه جانبه آن است. با توجه به نقش مهم گیاهان در تعادل اکوسیستم ها، ضرورت شناخت روابط بین گیاهان و عوامل محیطی جهت حفظ ثبات و پایداری آنها امری اجتناب ناپذیر است. اکوسیستم های طبیعی پیچیده اند و شامل بسیاری از عوامل زنده و غیر زنده می باشند که بر روی یکدیگر اثرمتقابل دارند. یکی از این عوامل زنده قارچها هستند که با توجه به خسارتی که روی گیاهان مرتعی ایجاد می کنند و سبب کاهش کمیت و کیفیت این گیاهان می شوند کنترل خسارت ناشی از آنها اهمیت پیدا می کند. آسکومیکوتا با دارا بودن تقریباً 33000 گونه به عنوان بزرگترین شاخه در سلسله قارچها محسوب می شوند. این گروه از قارچها از نظر توانایی در اشغال طیف وسیعی از مکانها، رقیب بقیه موجودات یوکاریوت هستند. بعضی از گونه ها را می توان در یک دوره زمانی طولانی در مکانهای خود پیدا کرد، در حالی که بعضی از آنها فقط در زمانهای بخصوصی دیده می شوند. در این بررسی به منظور جمع آوری قارچهای آسکومیکوتا در بهار، تابستان و پائیز 1388 از مراتع مختلف استان همدان نمونه برداری از گیاهانی که دارای علائم و نشانه بیماری بودند، صورت گرفت. نمونه ها پس از انتقال به آزمایشگاه به منظور جداسازی قارچهای مرتبط روی محیط کشت pda کشت داده شدند. سپس نمونه ها خالص سازی گردیدند و به محیط کشت جدید به منظور تشکیل اندام های باردهی، انتقال داده شدند. در مجموع از 163 نمونه مشکوک به آلودگی قارچی، تعداد 56 جدایه از قارچهای آسکومیکوتا به دست آمد که به کمک خصوصیات ریخت شناسی از قبیل رنگ پرگنه، شکل و اندازه آسکوما، آسک و آسکوسپور مورد شناسایی قرار گرفتند. بر این اساس در بین جدایه های به دست آمده 12 گونه آسکومیکوتا در 9 جنس شناسایی شدند که عبارتند از: myriosclerotinia curreyana، talaromyces trachyspermus، allewia eureka، chaetomium globosum، pleospora herbarum، pleospora tarda، pleospora sp.، pleospora allii، botryosphaeria dothidea، dothidea hippophaes، neophaeosphaeria sp.. همچنین فرم غیر جنسی بعضی از جدایه ها از جمله pleospora sp.، p. tarda و p. allii در محیط کشت تشکیل شد. برای بررسی صحت شناسایی های انجام شده بر اساس ویژگی های ریخت شناختی، نواحی its1، its2 و ژن 5.8s از dna ریبوزومی متعلق به 10 جدایه مختلف، تعیین توالی شد. نواحی تعیین توالی شده در این جدایه ها بسیار متنوع بود و نشانگرخوبی برای تفکیک گونه های مختلف یک جنس از هم دیگر بود. اما در مورد برخی گونه های pleospora مانند p. allii و pleospora sp. (s. majusculum) این ناحیه به تنهایی برای تفکیک این گونه ها کافی نیست و در این بررسی شناسایی بر اساس مقایسه ویژگی های مورفولوژیکی آنها با گونه های مشابه صورت گرفت. از بین گونه های شناسایی شده در این تحقیق گونه های m. curreyana روی جگن (carex sp.)، t. trachyspermus روی گوش بره (phlomis oliviery)، a. eureka روی کلاه میر حسن (acantholimon sp.)، p. tarda روی ازمک (lepidium draba) وpleospora sp. روی گون (astragalus sp.)، برای فلور قارچی ایران جدید هستند و اولین بار روی این میزبانها برای دنیا گزارش می شوند، هم چنین گونه های p. herbarum، c. globosum، p. allii و b. dothidea به ترتیب روی گز (tamarix sp.)، گل کبوتر (scabiosa sp.)، خارلنگری (lappula sp.) و خاکشیر (descurainia sp.) برای اولین بار گزارش می شوند. neophaeosphaeria sp. روی گون(astragalus sp.) میتوانند به عنوان گونه جدیدی برای دنیا معرفی گردند. هم چنین جدایه ای از گیاه گون در مناطق اورقین، کوههای بوغاتی، کوریجان، سیاه کمر، و سعد وقاص جمع آوری شد که بر اساس مطالعات مورفولوژیکی و مولکولی مشخص شد که این جدایه جنسی است از خانواده chaetomiaceae که از نظر مولکولی بسیار نزدیک به thielavia است ولی از نظر مورفولوژیکی بسیار متفاوت با آن است. و به نظر می رسد به عنوان جنس جدیدی برای خانواده chaetomiaceae باشد. گیاهان مرتعی، آسکومیکوتا، توالی نواحی its